Atıksız Yaşam için 5R prensiplerinin ilki olan ‘Reddet’ nedir? Bireysel olarak neler yapabilirim? İş yerimde, okulumda ne yapabilirim?
Tek kullanımlık plastikler kısa bir süre kullanıp attığımız, ancak 500’den fazla yıllık ömürleriyle biz yok olduktan sonra bile doğayı kirletmeye devam edecek olan plastik ürünlerdir. Bardaklar, çatal, bıçak, kaşıklar, ıslak mendiller (evet onlar da plastik içeriyor), tabaklar, kağıt bardaklar (plastik kaplıdır ve geri dönüşümü çok maliyetli olduğu için çoğu tesiste yapılmaz), poşetler, paketleme, deterjan, içecek kutuları, streç filmler, aluminyum folyo ve pişirme kağıtları, kağıt havlular, bebek bezleri, pedler…Liste oldukça uzun.
Sürdürülebilir kalkınma hedeflerinde 12. sırada bulunan ‘Sorumlu Üretim & Tüketim’ maddesinde de belirtildiği gibi yükümlülüğümüz bu tür zarar yaratan ürünleri tüketmekten kaçınmak. İnanın o kadar zor da değil. Başardıkça daha mutlu olup yolunuzu keyifli hale getiriyorsunuz.
Matara taşıyarak pet şişede su almaz, doldurabildiğiniz her yerde yenileyerek içebilirsiniz. Çantanıza bir kaşık, çatal atarak çoğu restoranda verilen plastikleri kullanmak zorunda kalmazsınız. Katlanan veya az yer kaplayan bir bez çanta taşıyarak plastik poşet tüketmezsiniz. Pipetlere hayır diyebilirsiniz. Fizyolojik bir sorununuz yoksa bardaktan içecek içebilirsiniz. Yıkanan bebek bezleri ve pedler kullanabilirsiniz. Paketli gıda tüketiminizi gözden geçirebilirsiniz. Evde yapabileceklerinizi boş zamanlarınızda hazırlayıp cam kavanozlarda saklamayı deneyebilirsiniz.
Günümüzde ülkemizde market alışverişi demek plastik paketlemelerle dolu bir tüketim demek maalesef. Yurt dışında bazı marketler paketsiz ürünlere geçiş yapmaya başladı. Buraya da gelene kadar rotanızı manav, şarküteri, aktar, kuru yemişçilerden geçecek şekilde düzenleyebilirsiniz. Bu yolla küçük esnafa da faydamız olur hem.
İş yeri ve okullarda su sebillerinin yerleştirilmesini talep edebilirsiniz. İş arkadaşlarınıza hediye seçerken matarayı tercih edebilirsiniz. Şirketinizin/ okulunuzun çevreye duyarlı politikalar benimsemesini sağlayabilirsiniz. Her çalışanın masasında bardak bulundurmak sayısız plastik bardak kullanımına engel oluyor. Onlarca plastik paketleme ile servis veren hızlı yiyecek yerlerinden almak yerine kabınızla yemek taşıyabilirsiniz. Sürdürülebilir anlayışla hizmet veren (çoğu eski usul lokanta) mekanlarda yemek yemeği tercih edebilirsiniz. Termosunuzla kahve alabilir, yerinde oturarak içmek için kendinize vakit ayırabilirsiniz. Evde hazırlayıp çıkmak da çok keyifli ve tasarruflu.
Mutfağınızda streç film yerine kapaklı kaplar, eskilerden sevdiğim usuller olan kase üstü tabak ve lastikli bone ya da yeni icatlardan bal mumu bezleri kullanabilirsiniz. Kağıt havluların üretim aşamasında yüzlerce ağaç, tonlarca su, enerji ve iş gücü harcandığı için reddetmemiz gereken tek kullanımlık ürünlerden olduğunu biliyor muydunuz? Geri dönüştürülebildiğini düşünenler var, ama bu da mümkün değil maalesef.
‘Reddet’ meselesinde yol alabilmek için durup tüm alışkanlıklarınıza bir göz atmanızı öneririm. Bize sunulmuş olan ve kabul edilegelmiş tüketimlerin çoğu aslında gereksiz. Kulak çubuğu gibi. Aşağıdaki resimde sebep olduğumuz kirlilik kulak çubuğunu çöpe atmamaktan kaynaklanmıyor. Kullanmakta olmamızdan kaynaklanıyor. Bırakamaz mıyız? Çoğu uzman doktor zaten size bunu kullanmanın zararlı olduğunu söyleyecektir!
Atıklarınızı azaltmak konusunda adım atmak istiyorsanız hep söylediğim ilk önce durup tüketim alışkanlıklarınızı bir bir fark edin. Sonra bir soru sorun: 1-Kullanmasam da olur mu? (Olmasa da olur mu?)
Atıksız yaşam ve içinde bulunduğumuz kritik yıllar bir sistem değişikliği gerektiriyor. Bakış açılarımızın değişmesi şart. Bu direnmek yerine kucaklamamız gereken bir mücadele. Ve yapabiliriz.