Sorular-Cevaplar

• Sıfır Atık nedir? Bir yaşam biçimidir. Atıklarımızı geri dönüştürebilmek, çöplerimizi çöpe atmak değildir. Çok daha temel bir anlayıştır. Yaşam ihtiyaçlarını karşılarken doğaya zararlı atıklar yaratmamaktır. Aslında çok basitçe ‘Bu dünyayı paylaştığımız diğer tüm canlılar nasıl yaşıyorsa öyle yaşayabilmektir’. 

• Sürdürülebilirlik nedir? Sürdürülebilirlik daimi olma yeteneği olarak adlandırılabilir. Ekoloji bilimindeki anlamı ise biyolojik sistemlerin çeşitliliğinin ve üretkenliğinin devamlılığının sağlanmasıdır. Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Komisyonu’nun 1987 yılı tanımına göre: “İnsanlık, gelecek kuşakların gereksinimlerine cevap verme yeteneğini tehlikeye atmadan, günlük ihtiyaçlarını temin ederek, kalkınmayı sürdürülebilir kılma yeteneğine sahiptir.”  ~Alıntı:Vikipedi~

• Çöplerinizi nasıl atıyorsunuz?  Sıfır atık yaşam şekli sonunda gerçekten atıksız olabilmeye giden bir yol. 5 temel prensibi (Reddet-Azalt-Yeniden kullan-Geri dönüştür-Çürüt) doğru uyguladığınızda hedefe ulaşıyorsunuz. Şu anki yaşamımızda henüz sıfır noktasında değiliz, ama çok yol aldık. İhtiyacımız olmayan ürünleri-hediyeleri-bedavaları almıyor, gerektiği kadar alıyor, dönüştürerek kullanıyor, paketli gıda tüketmiyor(ya da en az tüketiyoruz), mutfak atıklarını kompost yöntemi ile çürütüyoruz. Bunların sonucunda gayet az çöp çıkıyor. Onlar için şu anda patates nişastasından yapılan poşetleri kullanıyoruz.

• Patates nişastasından yapılan çöp poşetleri ile ilgili görüşler neler? Dünyada süregelen tartışmalarda şunu belirtiyorlar: nişasta çöp poşeti komposta gidecek ürünlerle beraber çözünüyorsa kullanım amacını karşılıyor, ancak çöp alanlarına gidip diğer tip poşetlerle üst üste yığılarak havasız kalıyorsa yine metan gazı üreterek sorun yaratıyor. Tek avuntumuz çürüdüğünde doğaya zarar vermeyecek bir materyal olması. Asıl amaç çöp çıkarmadan yaşamak olmalı.

• Buzlukta saklama için ne kullanıyorsunuz? İnce olmayan cam kavanozlar kullanıyoruz. Her şeyi onlarda saklamak mümkün. Sadece sıvı koyduğunuzda tam doldurmayın, boşluk bırakın. Cam şişe değil, kavanoz kullanıyoruz. Uzun zamandır bu şekilde donduruyoruz, henüz kırılan olmadı!

• Kullan at kağıt havlu vs yerine yıkayarak kullandığınız bez ve havlular için su ve enerji harcanmıyor mu? Bu ikisi kıyaslanamayacak ölçüde farklı. Kullan at ürünlerin tüm aşamalarında -üretiminde, paketlenmesinde, taşınmasında ve atık olarak yığılmasında- enerji ve su harcanıyor. Sadece bunlar değil, hammadde ve işgücü de. Taşınması için atmosfere zararlı gazlar salınmaya devam ediyor. Çoğu ürün geri dönüştürülmesi güç plastik paketlemeyle kaplanıyor. Detayları saymadım. Tüm bunlar karşısında bizim evde kullandığımız bezleri biriktirerek düşük ısılı kısa programda kendi hazırladığımız doğal karışımlarla yıkıyor olmamız gayet tasarruflu bir uygulama.

• Mutfakta ve yemek sofranızda kağıt peçete kullanıyor musunuz? Hayır kullanmıyoruz. Kumaş mendiller kullanıyoruz ve yine çamaşırlara ekleyip yıkıyoruz. Şaşırtıcı olan şu ki kağıt peçete olmayınca bu kumaşlar da fazla kullanılmıyor. Bir öneri: Koyu renkli ve desenli kumaşlar seçmekte fayda var.

• Kompost nedir? Nasıl yapılır? Kompost organik mutfak atıklarının (sebze, meyve kabukları, çay, kahve posası, yumurta kabukları, yaprak, kabuk, bokashi türü kompostta et, kemik, süt ürünleri de çürütülebiliyor) çürütülmesi yolu ile toprak için çok verimli bir gübreye dönüştürülmesi işlemi. Farklı türleri var. Öğrenmek için permakültür organizasyonları, buğday derneği, Ecostoreturkey, Volkan hocamızın Arka bahçe permakültür çiftliği facebook sayfaları veya benzeri grupların web sitelerine, eğitimlerine bakabilirsiniz. İşi bilen kişilerden öğrenmek en doğrusu diye düşünüyorum. Biz yazın bahçe kompostu, kışın da evin içinde bokashi kompostu yöntemi ile mutfak atıklarını çürütüyor ve gübre olarak değerlendiriyoruz. 

• Boraks zehirli midir? “Boraks, su, oksijen, sodyum ve bordan meydana gelen, antiseptik, antifungal, antibiyotik, koku giderici ve dezenfektan özellikleri olan doğal kaynaklı bir mineraldir. Küflenmeyi önler. Boraks yutulursa zehirlidir. (Eczane ve aktarlarda bulunabilir.)”  ~Alıntı:Buğday Derneği~

• Borlu çamaşır deterjanları hakkında ne düşünüyorsunuz? Kendi karışımlarımı yapmadan önce ben de bu deterjanları kullandım, ama uzun zamandır sadece hazırladıklarımı kullanıyorum.

• Çamaşır sodası ve karbonatı nereden alabiliriz? Aktarlar ve kimya firmalarından bulabilirsiniz.

• Bal mumunu nereden bulabiliriz? Biz tanıdık arıcılardan tedarik ediyoruz. Kimya firmalarında da bulunuyor, ancak etik üretime önem vermemiz gerekir. Aktarlar da son zamanlarda adil üretim yapan arıcılardan temin etmeye başladı.

• Saf yağlar nedir? Esansiyel yağlar da denir. Bir bitkinin, çiçeğin kök, gövde, yaprak veya kabuklarından distilasyon veya soğuk sıkım yöntemi ile elde edilen yağlardır. Bitkilerde bulunan bu anti bakteriyel, anti fungal ve anti septik yağlar onları hastalıklara ve zararlılara karşı korur. Bu nedenle tarihte tıp alanında yağlardan hep faydalanılmıştır. Kokuları ve iyileştirici etkilerinden fiziksel ve psikolojik tedavilerde yararlanılmaktadır. 

• Streç film yerine ne kullanabiliriz? Bal mumu emdirilmiş pamuk bezler tüm sebze, meyve ve tabakların üzerine hafifçe yapışarak kullanılabiliyor. Bal mumu bez yazıp arama yaparsanız markalara ulaşabilir, hatta kendiniz de hazırlayabilirsiniz. 

• Bez çantalarla alışveriş yaptığınızda nasıl tartılıyor, etiket yapıştırılıyor? Aynı naylon poşetteki gibi tartılıyor. Üstten açıp bakarak içeriğini görebiliyorlar. Etiketi üzerine yapıştırıyorlar ve kolayca çıkabiliyor. Pazarlarda satıcılar çok memnun oluyor, çünkü artan poşet maliyetlerini düşürüyoruz. Marketlerde ise gülümsemeye yol açan güzel bir etkileşim yaşanıyor.

• Sirke ev temizliğinde yeterli mi? Hijyeni sağlayabilir mi? Sirke içerdiği yüksek asit sayesinde zararlı bakterilerin birçoğunu öldürebilir. Ev temizliğinde hijyeni sağlar.

• Elinizdeki deterjanları, plastikleri ne yaptınız? Ben kullanan kişilere vererek değerlendirdim. Ama siz ürünleri bitirene kadar tüketip geçiş sürecinizi yavaşça yapabilirsiniz. Bizim evdeki dönüşümün tamamlanması 1 yıl aldı.

• Mutfağınızda hiç plastik kaplar yok mu? Plastik kaplarla aram hiç bir zaman iyi olmadı. Bu nedenle zaten çok az ürün vardı. Kullanabildiğimiz kadar uzun süre kullanmak en doğrusu. Şu anda mutfağımızda salata yıkamak için kullandığımız süzgeçli kap ve silikon spatulamız var. Kapaklı cam ve porselen kaplar, bal mumu kumaşlar, çelik materyaller gayet yeterli.

• Silikon malzemelerin plastikten daha iyi olduğunu söyleyebilir miyiz? Daha dayanıklı bir malzeme olduğu için silikon bir ürün aldığımızda kullanım süresi çok uzun. Bu anlamda evet diyebiliriz. Silikon çoğu tesiste geri dönüştürülemiyor. Yakılarak bertaraf ediliyor. Yakılan her şey atmosferimizi istemediğimiz şekilde etkiliyor. Bunu unutmamak gerekir. Okyanus yanlısı olduğunu anlatan bilgiler veriliyor ancak nedeni güneş ve suyun etkisiyle parçalanmıyor olması olarak belirtilmiş. Bu okyanus canlılarına zarar vermediği anlamına gelmez. Bir ürün alacağımız zaman silikon ve plastik dışındaki alternatiflere yönelebiliriz. Ama evimizde kullanmakta olduğumuz malzemeleri vermeliyiz anlamında değil tabi ki.

• Tuvalet kağıdı yerine ne kullanıyorsunuz? Şu ana dek tek değiştirmediğimiz ürün bu oldu. Geri dönüşümlü kağıttan yapılmış olanları tercih edebiliriz, ancak ülkemizde henüz yaygınlaşmadı. Bazı kişiler bez kullanıp yıkıyor. Bunu da deneyebilirsiniz.

• Tuvalet kağıdını kullandıktan sonra komposta ekleyebilir miyiz? Tuvalet kağıtları klorin ile beyazlatıldığı için dioksin içerir. Bu maddenin yiyecek ürettiğimiz toprağa girmesini tercih etmeyiz. Üre komposta eklenebilen bir madde, ancak hastalık bulaşma riskine karşı sağlıklı olduğunuzdan eminseniz eklenebiliyor. Dışkıda bulunabilecek bazı bakteri ve patojenler kompostta baskın hale gelebildiğinden katılması önerilmiyor.

• Bebek bezleri ve kadın pedleri için çözüm nedir? Her ikisi için de yıkanabilen alternatifler var. Ülkemizde enfes üreticiler oldu. Pamuklu, bambulu kumaşlarla cildiniz için hiç toksik olmayan çevreci güzellikler üretiyorlar. İnternette arayın lütfen. Adet kabı da kadınlar için iyi bir alternatif.

• Bulaşık sıvısını/ çamaşır karışımını/ karbonatı kullanarak parlayan bulaşıklar, lekesiz çamaşırlar, bembeyaz tuvalet mümkün oluyor mu? Hayır, olmuyor. Belki titizlikte bir numara olan Türk anlayışına göre değil ama deterjanların içindeki kimyasallar bu sihirlere yol açıyor. Bizim kullandığımız doğal maddeler gerekli hijyeni sağlıyor ve yeterince temizliyor. Bulaşık makinesinin parlatıcı gözüne portakal sirkesini koyarak parlatabiliyoruz. Tuvaletlerimiz sarı da değil. Kıyafetlerdeki lekeler için bir gün önceden sıcak suya koyup elde çitilemek gibi ilave işlemler uygulamamız gerekiyor. Hepsi güzel dünyamız için!

• Vegan kişilerce yöneltilen eleştirilere de kısa bir cevap vermek isterim. Hayvansal gıda tüketiminin büyüyen dünya nüfusunun ihtiyaçlarını karşılamaya yetmeyeceğini düşünüyorum. Konuyla ilgili birçok belgesel izledim ve aynı fikirdeyim. Evimizde henüz vegan bir yaşantıya geçmedik. Hayvansal gıda tüketimimizi azalttık. Mümkün olduğu kadar adil üretim yapan üreticilerden alıma gayret ediyoruz. Atıksız yaşam için gösterilecek her çaba değerli. Herkes atabildiği kadar adım atıyor. Hayatımda değiştirdiklerim de benim ve ailemin yapabildikleri. Yeni yollar için ise kendimize süre tanıyoruz.