Atıksız yaşamın en kolay adımı matara diyorum hep. Ama lif kabağı da pek yakın takipçisi olmalı. Hayatınıza bu döngüsel malzemeyi alın. Hem banyoda, hem mutfakta, hem temizlikte. Plastik sünger yerine kabağın lifi!
Hiç tanışmamış olanlar için: ‘Kimdir lif kabağı?’
Kendisi sıcak iklimde yetişen sarmaşık türü.
Bitkinin uzun kabak şeklinde meyveleri.
Yoğun bir lif yapısı vardır.
Nerede yetişir?
Ülkemizde yaz aylarını sıcak, kurak geçiren çoğu bölgede yetişebileceğini düşünüyorum.
Özellikle aradığı bol güneş, iyi sıcaklık ve donmamak.
Nisan Mayıs aylarında toprakla buluşur.
Tüm yaz boyunca meyvelerini geliştirdiğinden çoğu bölgemiz için donma riski olmaz.
Kurak koşullarda rahatlıkla gelişimini tamamlar.
Bu özelliği ile iklim krizinin getirdiği kuraklık sorunu ile baş edebilen bir türdür.
Gıda atıklarımızı kompostlaştırmak atıksız yaşamın en önemli adımlarından biri. Kompost ne demek? Kompost atık dediğimiz organik maddelerin mikroorganizmalar tarafından daha basit bileşenlere ayrıştırılması işlemidir. Bu basit bileşenler toprağımızı besleyen yapı taşlarıdır. Doğadaki tüm döngülerde bir yaşayan organizma doğar, büyür, ölür ve çürür.İşte kompost bu organik atıklarımızın bu son evreyi tamamlaması için yapmamız gereken hizmettir. Toprağa verilen hediyedir.
Birçok farklı kompostlaştırma yöntemi vardır. Belli ısı, nem, oksijen ihtiyacı ve bakım koşullarına göre değerlendirip seçim yapmak mümkündür. Burada size bokaşi ön kompost sisteminden bahsedeceğim. Bana göre şehirde küçük bile olsa apartman dairesinde kolayca yapılabilen bir seçenek.
Ne kullandım? Yufka, yumurta, yoğurt, soda, haşhaş, peynir, ıspanak kökü, maydanoz sapı, dereotu sapı, havuç sapı, patates, yeşil mercimek.
Nasıl yaptım? Mutfakta en severek kullandığım ürünler döküm tava ve tencerelerim. Börek yaparken de bu 28 cm boyutundaki tavayı kullanıyorum. Evinizde hiç döküm ürün yoksa, bu günler geçince, en az bir tane almanızı öneriyorum.
Kullanamadığım malzemeyi dondurucuya koymayı seviyorum çünkü daha sonra gerekince kullanabiliyorum. Dondurucuda baklava yufkasına rastlayınca, aklıma börek yapmak geldi. Yufkacıdan bir yufka bir de parçalanmış yufka aldım: bizim yufkacı böyle parçalanmış yufkaları normalinden daha ucuza satıyor.
Önce iç harcı. Dondurucudan çıkardığım haşlanmış yeşil mercimeği domates salçası ve biber salçasıyla beraber soğanla çevirdim. Ispanakların yapraklarını yemekte kullanırken köklerini ayırmıştım: bu kökleri de ekledim. Pişirmeye devam ettim. #sifiratik Havuçların tepelerini kesip, saplarını büyütüyorum, onlardan da birkaç sap ekledim. Dolaptaki tek patatesin kabuğunu soyup karışıma ekledim. #sifiratik Yapraklarını kullandığım maydanoz ve dereotu saplarını da doğrayıp harca kattım. Çok az suyla birlikte bu karışımı pişirdim ve soğumasını bekledim. Buzdolabında unuttuğumu fark ettiğim ufak bir parça peyniri de harca kattım. Pul biber, kimyon, tuz, kekik, karabiber. Gördüğünüz gibi tek başlarına “bu neye yeter ki” dediğimiz malzeme birleşince böreğe harç olabiliyor.
Tavanın dibini yağladım. Bir yumurta, #sifiratik yoğurt kasesinin dibindeki su, bir şişe soda, tuz, pul biber, zeytinyağını kavanozda iyice çalkaladım. Yufkayı bu karışımla ıslattım. Parça yufkaları da gelişi güzel yerleştirdim. Onları da ıslattım. Baklava yufkası bir kez dondurucuya girdikten sonra baklava yaparken kullanılamıyor, çıtırtısını yitiriyor. Çıtırtısını kaybetti diye atacak değildim: tava böreğinde normal yufka niyetine kullandım. Yufkanın üzerine soğuyan harcı koydum. Tavanın dibine döşediğim yufkayı tavanın üzerine kapattım. Kalan sosu böreğin üzerine sürdüm. Sonra haşhaş. Bir saat bekletip fırına verdim. (Böreğin lezzeti sosla birlikte bekledikçe artar. İsterseniz buzdolabında on iki-on sekiz saat bekletip sonra pişirebilirsiniz.) 180 C’de yaklaşık 1 saat üstü nar gibi kızarana kadar pişirdim.
Alternatifler: Sizin evde ne varsa 🙂 Sodanız yoksa siz süt kullanabilirsiniz. Veya sosa karbonat ekleyebilirsiniz: kabarmaya o da destek verecektir. #sifiratik Bir gün önceden yemeğiniz arttıysa (ıspanak, yeşil mercimek, patates, nohut vd) suyunu çektirerek börekte harç olarak kullanabilirsiniz. #sifiratik Özellikle bu dönemde, dondurucunuzdaki ve kilerinizdeki malzemenin listesini çıkarmak, alışverişi bu listeye göre yapmak çok faydalı olacaktır. Az miktarda kalan farklı çeşitlerdeki peynirinizi dondurucuya koyarak böyle durumlarda kullanabilirsiniz.
Zaten adından belli. Ben kendi tarifimi yazacağım ama sadece fikir vermesi için, çünkü Chez Onur’da başka ürünler vardır sizde başka ürünler.
Ne kullandım? Pırasa, soğan, yeşil mercimek, haşlanmış arpa, karnabahar, baharat.
Nasıl yaptım? #sifiratik Sizinle daha sonra paylaşacağım bir yemeği yaparken, bir lahanayı sütlü ve baharatlı suda haşlamıştım. Bu suyu atmadım elbette, çorbada kullandım. #sifiratik Suyun içine kilerde ve dondurucuda bulduğum şeyleri ekledim. Önce pırasa ve soğanı doğrayıp tencereye ekledim. Bir süre sonra yoğurtlu suda 1 saat ıslattığım yeşil mercimeği ve buzdolabında arkada kalan ufak bir parça karnabaharı ekledim. Pişmeye bıraktım. Dondurucuda daha önce haşladığım arpaya rastladım. 15 dk sonra arpayı tencereye koydum. Baharat olarak pul biber, kimyon, kişniş, zerdeçal ve tuz. Birkaç yemek kaşığı zeytinyağı ekledim. 5 dk daha birlikte pişirdikten sonra çorba hazırdı. Besleyici ve koyu kıvamlı bir çorba veya yemek.
Alternatifler: Dedim ya, evde ne varsa çorbası diye. Sizin dolaplarınızda neler var, dondurucuda ne güzellikler bekliyor? Bende mercimek vardı, sizde belki nohut vardır. Bende arpa vardı sizde bulgur pilavı vardır. Bende karnabahar vardı sizde patates vardır. Bende lahana haşladığım su vardı, sizde dünden kalan makarna haşlama suyu vardır. Ne zaman aldığınızı unuttuğunuz kuru domatesi bu çorbada kullanabilirsiniz. Bir avuç bezelye buldunuz dondurucuda. Dolapları karıştırırken arpa şehriyeye denk geldiniz. Makarna vardır. Dünden kalan pirinç pilavı vardır. Örnekleri çoğaltmak mümkün. Bu hafta, mutfakta unuttuğunuz malzemeye şöyle alıcı gözüyle bir bakın.
Buzdolabınızda, dondurucunuzda ve kilerinizde arkada kalmış, unutulmuş, hangi malzemeler var? Bu dönem bunları kullanmanın tam zamanı. Siz evde neleriniz var, bu postun altına yorumlara yazın. Gelecek hafta onları dikkate alarak bir tarif yapalım. Bu haftaysa güzel bir brokoli salatası.
Ne kullandım? Brokoli, bulgur, yer fıstığı, tahin, yoğurt.
Nasıl yaptım? Brokolinin sadece çiçeklerini alıp sapını almıyorsanız bu karantina günlerinde bu alışkanlığı değiştirmenizi öneririm. #sifiratik Sebzenin tümünü kullanmamız lazım. Brokolinin çiçeklerini buharda 5 dk haşladım, sonra ufalttım. Saplarını çiğ olarak mutfak robotuna atıp çektim. Bulguru haşladım, #sifiratik haşlama suyunu atmadım tabi, ertesi gün çorba yaparken kullandım. Yer fıstığını yağsız tavada biraz çevirdim, sonra onları da bıçakla ufalttım. Brokoliyi, yer fıstığını ve bulguru servis tabağına aldım. Tahin, yoğurt ve zeytinyağını baharatla karıştırdım, sos yaptım. Hepsini birleştirdim.
Alternatifler. Aslında bir baklagil olan yer fıstığı yerine evde başka kuruyemiş varsa kullanabilirsiniz. Karantina günlerinde baktınız ki evde kuruyemiş kalmadı ama leblebi var. Niye kullanmayasınız? Salatanın proteini de artmış olur. Yoğurt-tahin oranını istediğiniz gibi ayarlayabilirsiniz. Tahin yerine hardal kullanabilirsiniz, acılı olmasına dikkat edin 🙂 Dolaba baktınız, sabah pekmezle karıştırıp yediğiniz için tahin bitmiş. Bu durumda sadece yoğurt kullanın ama tahin almayı da unutmayın 🙂 Bu salataya kimyon, pul biber ve sumak özellikle çok yakışıyor. Bulgur yerine pirinç veya kuskus da kullanabilirsiniz. Ne olursa olsun, #sifiratik haşlama suyunu yeniden kullanabilirsiniz. Turşu varsa onu da ekleyebilirsiniz.
Ne kullandım? Makarna, soğan, fındık, maydanoz ve dereotu sapları
Nasıl yaptım? Bu ara daha ziyade evdeyiz, kilerde veya buzdolabında ne varsa onları kullanarak bir şeyler yapmaya çalışıyoruz. Yapraklarını yediğim maydanoz ve dereotunun saplarını atmadım, iyice yıkadım, ince ince doğradım, haşladım. Evde birkac tane fındık buldum. Bir tavada önce soğanı kavurdum, sonra sapları ekledim, en son ise fındık ekledim. Haşladığım taze makarnayı tavaya aldım, son bir kez daha çevirdim. Pul biber ve karabiberle bitirdim.
Alternatifler: Elinizin altında hangi sebzenin sapı varsa onu kullanabilirsiniz. Pancar, ıspanak, pazı, maydanoz, dereotu, hatta bulursanız havuç sapı bile olur. Fındık yerine evde ne varsa onu kullanabilirsiniz: fıstık, nohut hatta leblebi. İlaçsız olduğunu bildiğiniz limon varsa, kabuğunu rendeleyebilirsiniz. Üzerine peynir rendeleyebilirsiniz. Makarnayı evde yaptım, tarifi önceki hafta vermiştim.
Bu hafta taze makarna yapalım ama biraz farklı olsun.
Ne kullandım? Ekşi mayalı ekmek yaparken kullanmadan ayırdığım ekşi maya, ekmek kırıntısı, tuz, un, semola (yani irmik) unu, zeytinyağı.
Nasıl yaptım? Ben 100 gr üzerinden yazıyorum, siz kendi ihtiyacınıza göre değiştirebilirsiniz. #sifiratik Bayat ekmeği fırında kavurdum, robotta çektim. #sifiratik Çektiğim ekmekten 50 gr, 25 gr semola unu ve 25 gr tam buğday ununu karıştırdım. Bu karışıma 35 gr ekşi maya ve tuz ekleyip karıştırdım, daha sonra yoğurmaya geçtim. Sert bir hamur oluyor, gerekirse zeytinyağı veya su ekleyerek kıvamını denkleştirebilirsiniz. Hamuru buzdolabına koydum. 12 saat sonra çıkartıp tezgaha aldım. Makarna makinesinde açıp ufak parçalar yaptım. Tavaya önce soğanı attım, biraz çevirdim. #sifiratik Yapraklarını kullandığım ıspanağın saplarını atmıyorum, bu sapları tavaya ekledim, en son yer fıstığını ekledim. Makarnaları haşlayıp tavaya ekledim. #sifiratik Makarna haşlama suyunu çorbaya çevirebilirsiniz veya başka bir hamur işi yaparken kullanırsınız.Alternatifler Bu tarif vegan ama sizekşi maya yerine yumurta kullanabilirsiniz, daha da ileri giderek sadece yumurta sarısı kullanabilirsiniz. Yapraklarını yediğimiz sebzelerin saplarını da kullanabilirsiniz, ıspanak gibi. Ispanak yerine pazı veya havuç kullanabilirsiniz.
Nasıl yaptım? Mutfak robotunu fazlaca kullandığımız bir tarif.Sırayla çiğ fındığı, havucu ve karnabaharı robottan geçirdim. Önemli olan pirinç veya iri bulgur boyutuna getirmek. Çelik karnıyarık tenceresinde az zeytinyağıyla önce fındığı kavurmaya başladım. Biraz kavurduktan sonra havucu tencereye ekledim. İki dakika kavurduktan sonra sıra karnabahara geldi. #sifiratik Genel olarak sebze özel olarak karnabahar alırken sadece gövdesini değil, yapraklarını da almaya dikkat edin. Ben bu pilavda sebzenin tümünü, yapraklarıyla birlikte kullandım. Biraz zeytinyağıyla birlikte tencereye ekledim. Karnabahar, baharat kaldırıyor. Kavurmaya devam ederken baharatlarını ekledim: kimyon, tuz, pul biber, karabiber, kişniş, kajun baharatı. Bir yandan sebze karışımını kavurmaya devam ederken diğer yandan ufak bir tencerede arpa şehriye haşladım. Haşladıktan sonra sebze tenceresine şehriyeyi de ekledim. Karışıma şehriyenin haşlama suyundan birkaç kaşık ekledim. #sifiratik Haşlama suyunu atmadım, daha sonra çorba yaparken kullanmak üzere sakladım. Sebzeyle şehriyenin lezzetini birbirine karıştırmak için kavurmaya devam ettim. Bu lezzetli yemeği devamlı kavurmak gerektiği için fazla zaman alıyor. Sıcakken tabağa aldıktan sonra üzerine tulum peyniri rendeledim.
Alternatifler: Tulum peyniriniz yoksa mihaliç peyniri veya gravyer gibi başka peynirler de kullanabilirsiniz. Peynir, çok lezzetli, besleyici ve kıymetli bir ürün. #sifiratik Farklı peynir türlerinden elinizde az miktarlarda kaldıysa, bu gibi yemeklerde kullanabilirsiniz. Bu pilava eklenecek baharatları kendi damak tadınıza göre ekleyebilirsiniz, yine de kimyondan vazgeçmeyin derim. Ben bu yemeğe acıyı özellikle yakıştırıyorum. Ek olarak zerdeçal ekleyebilirsiniz. Asya mutfağını seviyorsanız köri ekleyebilirsiniz. Fındık yerine (Nazlı Pişkin’in yazdığı gibi “kim der ki yer fıstığı nohut ve bezeyle ile akraba”) aslında bir baklagil olan yer fıstığı kullanabilirsiniz. Tel şehriye kullanmanızı önermiyorum çünkü arpa şehriyenin kıtırlığını vermiyor. Şehriye yerine kuskus da deneyebilirsiniz. #sifiratik Evde az miktar pirinç pilavınız varsa bu “yalancı” pilava arpa şehriye yerine ekleyebilirsiniz.
Çok basit ama lezzetli bir kış salatası. Malzemeleri not alın, pazara gidince tezgahlardan toplarsınız.
Ne kullandım? Roka, ekşi elma, nar, siyez bulguru, çiğ badem, kuru üzüm. Sosu için zeytinyağı, portakal suyu ve kabuğu, tuz, karabiber, acı hardal, sirke, pul biber, sumak.
Nasıl yaptım? Çiğ bademi yağsız tavada hafifçe kavurdum. Kuru üzümü yumuşasın diye sıcak suda beklettim. Rokaları ve elmaları doğradım. #sifiratik Elmaların kabuklarını soyarsanız sirke yapımı için kullanabilirsiniz. Narı ayıkladım. Bulguru haşladım. #sifiratik Haşlama suyunu dökmedim. Bu suyu çorba veya hamur işi yapıyorsanız kullanabilirsiniz. Malzemeleri karıştırdım. Salata sosu hazırlarken kullandığım basit bir yöntem var: malzemeleri ufak bir kavanoza koyup kavanozu sallıyorum. #sifiratik Portakalın sadece suyundan değil kabuğundan da yararlanıyorum soslarda. Sosu malzemenin üzerine döktüm. Sonra en iyi salata karıştırma aletleri olan ellerimle salataya giriştim.
Alternatifler: Roka yerine başka yeşillikler kullanabilirsiniz ama elbette ıtırlı rokanın yerini tutmazlar. Portakal yerine mandalina veya greyfurt suyu kullanabilirsiniz. Limon suyu daha ekşi olacaktır ama evde başka bir narenciye yoksa elbette limon suyu da olur. #sifiratik İlaç kullanmayan üreticilerden aldığınız narenciyenin kabuklarını sakın atmayın. Sirke yapabilirsiniz veya salata sosunda veya et(et, tavuk, balık) marinasyonunda kullanabilirsiniz. Zeytinyağının içine ekleyip bekletirsiniz, narenciye aromalı zeytinyağınız olur. Kabukları kurutup kurabiye veya kek yaparken kullanırsınız. Kilerinizde hardal yoksa kullanmazsınız tabi ama evde hardal, özellikle acılı hardal, bulundurmanızı öneririm. Bulgur yerine arpa, buğday, çavdar gibi tahılları kullanabilirsiniz. Bu tahılları kullanıyorsanız önceden ıslatmayı ve bulguru haşladığınızdan daha uzun süre haşlamayı unutmayın. Kuru üzüm yerine başka kuru meyveler kullanabilirsiniz. Elma yerine armut kullanabilirsiniz ama ekşi elmanın bu salataya kattığı lezzeti kaçırmış olursunuz. Çiğ badem yerine çiğ fındık kullanabilirsiniz.
