Solucan kompostu sözlüğünde yer bulduysa bu yazı sana iyi gelecektir. Nedir bu ‘kompost’ meselesi?
Atıklarımı yöneteyim, toprağı iyileştireyim, bitkilerime besin üreteyim diyorsan en güzel yöntemlerden biridir solucan kompostu. Hadi gel bir bakalım nedir, nasıl yapılabilir?
Solucanların doğada atık olan organik materyallerin üzerindeki tüm bakteri, mantar, protozoa ve benzeri mikroorganizmaları işleyerek ortaya çıkardığı yeni atık (yani kakaları) bitkilere uygun besin içeren harika bir çıktıdır. Tam da bu sebeple doğanın çürütme döngülerinde solucanların çok önemli bir yeri vardır. Evde, bahçede kendi organik atıklarımızı dönüştürmek için bu enfes canlıların yardımına başvurabiliriz.
Bir solucan kompostu üretimhanesi nasıl? Evde yapmak istiyorsan hazır olarak satılan solucan kompost kaplarından alabilir veya kullanmadığın birkaç parça kova, saksı, kutu, eski mobilya parçaları veya tahtalardan da oluşturabilirsin. Buna dair bir çok video var.
Buradan inceleyebilirsin —– https://www.google.com/search?q=worm+bin+diy&sxsrf=APwXEdeuHTXt4UmeTplTPS_lGKwCF-cL6A:1681144478626&source=lnms&tbm=vid&sa=X&ved=2ahUKEwjKnNub35_-AhVFOHoKHYCMB9oQ_AUoA3oECAEQBQ&biw=1280&bih=520&dpr=1.5
Mutfağımızdan çıkan çiğ sebze, meyve atıkları, çay ve kahve posaları, bahçeden budanan bitki parçaları vs solucanlara verilebiliyor. Tabakta kalan pişmiş yemekler, limon, portakal, mandalina gibi atıkları kullanamıyoruz. Aşağıda ‘atılabilen / atılamayanlar’ için detaylı bir liste vereceğim.
Solucan kompostu üretmek için gerekecek materyaller:
- Kompost kabı.
- Humuslu başlangıç temeli (En alta nemli çürümüş yapraklar, gazete kağıdı, karton parçaları, biraz toprak karışımı olabilir. İnce bir katman halinde en alta serebilirsin)
- Yerel koşullardan bulunması tercih edilen solucanlar. Aranan tür: Eisenia foetida. İstenmeyen tür: Amynthas agrestis (bitkilere zarar veren bir tür olduğundan)
- Solucanlar ve içinde geldikleri topraklı ortamı en altta hazırlağın temele yayarak başla.
- Önce bir iki gün kendi hallerine bırak.
- Ortamın %60-70 neme sahip olması çok önemli.
- Sonra gıda atıklarını eklemeye başla.
- İnce bir katman halinde sererek ekle. Bu katmanı içine karıştırma. Genelde üst kısımda hareket edip beslenirler.
- Yeterli miktarda solucan 3-4 günde gözle görülür bir tüketim yapacaktır.
- Sonraki beslemeyi bu süre dolunca yapmaya dikkat et.
Solucan Kompostu // Neler Eklenebilir? (Parçaları küçülterek eklemek faydalı)
- Çiğ sebze meyve kabukları, yemek yaparken soyup kullanmadığın parçalar
- Yumurta kabukları
- Çay ve kahve posası
- Yaprak, ince ağaç kabuğu, bahçe atıkları
- Kullanılmış kabak lifi
- Parçalanmış nemli karton, gazete kağıdı
- Kurumuş ekmek (çok miktarda olmadan)
Bütün mesele ‘denge’. Tüm atıkları belli bir dağılım içinde eklemelisin. Bir kahve dükkanının tüm posasını bir anda eklemek akıllıca değildir. Zaten çay ve kahve posası asit dengesi açısından da kısıtlı tutulmalıdır. Tek tip besinler tüketmeyi kimse sevmez, öyle değil mi?
Solucanların yiyeceği tamamen tükendiğinde yeni katman eklenmelidir.
Ortamın nemi sürekli gözetilmelidir.
Solucan Kompostu // Neler Koyulmaz?
- Pişmiş yemek atıkları
- Yağ, yağlı atıklar
- Süt ve süt ürünleri
- Et türleri
- Tüm citrus türleri (limon, mandalina, portakal, greyfurt) (İçeriğindeki limojen solucanların uzayıp yok olmasına sebep olur)
- Soğan, sarımsak, zencefil gibi güçlü baharatlar
- Paketli gıdalar
- Domates ve domates suyu (yüksek asit içeriği nedeniyle)
- Tuzlu gıdalar
Solucanlar nasıl bitki besini üretir?
Solucanlar doğada bitki ve hayvan atıkları ile beslenir. Çürüyen yapraklar, dallar, ölü kökler, mikroorganizmalar, hayvan dışkısı gibi toprağa düşen tüm parçalar. Bir zamanlar yaşamış olan her şey.
Toprağın içinde gezinerek hava ve su yolları açarlar. Böylece çok sağlıklı bir toprak yapısı oluşur. Yağan yağmuru yavaşça geçiren süngerimsi bir örgüsüdür. Besinleri dönüştürerek bitkilerin kullanacağı forma çevirirler. Bu bitkiler için hayati önem taşır.
Gıda atıklarını ağzına alır ve taşlık kısmında öğütür. Dişleri yoktur, kaslarla ezer. Atıkları parçalara ayırırken üzerindeki tüm bakteri, mantar ve benzeri mikroorganizmayı sularıyla birlikte tüketir. Kendi sindirim sisteminde bulunan faydalı mikroorganizmaların da katkısıyla güçlü bileşenleri olan bir bitki besini çıkarır.
Solucanın yaşına bağlı olarak kakası da büyür. Küçük olanlar 1-2 mm toplar üretirken büyükler 5-10 mm kadar olabilir.
Solucanlar aerobik canlılardır. Yaşamak için oksijene ihtiyaç duyar. Bu nedenle yaşam alanını havadar tutmak şarttır. Öncelikle kabın derin olmaması gerekir. Altına, yanlarına ve üstüne delikler açmalısın. Kaçmamaları için ince telle delikleri kapatabilirsin. Solucanlar genelde organik materyalin üst kısmında hareket ederler. Sular alt tarafa iner. Deliklerle akmasını sağlayarak göllenmeyi engellemelisin. Organik madde biriktikçe hava dolaşımı için baca dediğimiz boşluklar açarak aerobik ortamı korumalısın.
Çok soğuk havalar ve fazla sıcaklık solucanlar için uygun değildir. Bu sürelerde işleyiş yavaşlar ve ekstrem koşullarda geriye yumurtalarını bırakarak ölürler.
Bahçede bulunan solucan kompostu direk güneşte bırakılmamalı. Kışın dona açık yerlerde tutulmamalı.
Oksijensiz ortam veya istenmeyen sıcaklık solucanların kaçmasına sebep olur. En uygun sıcaklık 5 – 25 derece C arasındadır.
Solucanlar güneş altında yaşayamaz. On beş saniyeden fazla güneşe maruz bırakılmamalıdır.
Solucanlar insan, bitki ve hayvan patojenlerini yok edebilirken bitki tohumlarını işleyemezler. Yabani bitkileri solucan kompostuna atıyorsan çıktının içinde tohumlarının olacağını göz önünde bulundur.
Solucan Kompostunu Bahçende, Saksılarda Kullanabilirsin
Kabın dolmaya başladığında solucanları 4-5 gün besin vermeden beklet. Sonra kabın üst tarafında küçük bir alana atıkları yerleştir. Amaç solucanların besin olan tarafa hareket ederek hasat için yer açması. Birkaç saat bekle ve sonra yiyecek koymadığın taraftan kompostu topla. Başka bir kaba aktarabilirsin. İçinde kalan solucanlar olabilir. Onları elle ayırabilir veya eleyerek tekrar kompost kabına alabilirsin.
Solucan kompostundaki yararlı mikroorganizmalar nem ve sıcaklık değerleri uygun olduğu sürece yaşamaya devam edebilirler. Bir süre doğru nem ve sıcaklık koşullarında oksijeni bol, direk güneş almayan bir ortamda, üzeri kısmen örtülü olarak bekletebilirsin. Faydalı mantarların üremesi bitkiler için harika bir besin oluşmasını sağlayacaktır. Ancak kompostun kuruması ve uzun süre bekletilmesi içindeki yaşamın azalmasına neden olur. Kısa bir süre içinde toprağa eklenmesi gerekir.
Solucan kompostu yapmaya başlarken bu yazı sana yardımcı olduysa mutlaka yorumlarını beklerim. Sorular için de buradayım.