Atıklar mavi gezegenin her yanını sarınca yeni farkındalıklar oluşmaya başladı. Plastikler karaları aşıp denizlere, okyanuslara karıştı, besin zincirine girerek sofralarımıza taşındı. Bu gidişe bir dur deme zamanı geldi diyen insanlık atıksız yaşamı kabul etmeye uğraşıyor.
Atıkları azaltmanın yolu yaşamsal değişikliklerle mümkün olabilir. Önce evde başlar, okulda, ofiste, dışarıda, seyahatte devam eder. İşte bu yolda okulların önemi büyük. Neden? Çünkü atık üreten merkezler. Ve çünkü atıksız olmayı öğretebilecek merkezler.
Bir çok okul ‘yeşil okul’ veya ‘eko okul’ kapsamına girdi. Atıksız okul da yeni bir kavram. Kendi çabasıyla ‘atıksız sınıf’ olmayı başaranlar bile var.
Peki neler yapılıyor? Biz burada neler yapabiliriz?
Mavi kapak toplamanın, atıkları ayrıştırıp geri dönüşüme göndermenin veya atıklarla sanat yapmanın çok ötesinde hareketler olduğunu söyleyerek başlayabiliriz!
Atıksız olabilmek felsefesi 5 adımı ile okul hayatına uyarlanıyor.
- Reddet: Gereksiz olan hiç bir materyal okula alınmıyor.
- Azalt: Gerekli olanlar sadece ihtiyaç kadar alınıyor.
- Yeniden Kullan: İhtiyacı karşılayamayan her şey tamir ediliyor, farklı kullanım alanında değerlendiriliyor veya kullanacak kişi/kurumlara bağışlanıyor.
- Kompost/Gübreleştir: Tüm organik atık gübreleştiriliyor.
- Geri dönüştür: Elde kalan dönüştürülebilir atıklar geri dönüşüme gönderiliyor.
Kendi okullarımızda hangi yolları izleyebiliriz?
- Tüm tek kullanımlık plastiklerin (plastik bardak, pet şişe, pipet, plastik çatal-kaşık-bıçak, karıştırıcı, kağıt bardak, ıslak mendil) okullarda kullanımını durdurmak.
- ‘Kendin getir’ yöntemleri ile herkesin matarasını taşımasını teşvik etmek.
- İçilebilir suyun okulda çok noktada yaygın olarak sunulması. Filtre edilmiş su üniteleri.
- Okul için malzeme seçerken gereksiz paketlenmiş ürünler yerine toptan ve paketsiz satılanları tercih etmek.
- Geri dönüştürülebilir malzemeden yapılmış kalem, boya, materyal seçmek.
- Kuru boyalar, kurşun kalemler, doldurulabilir dolma kalemler, geri dönüştürülmüş kağıtlar ve benzeri ürünlerin kullanımını teşvik etmek.
- Kağıtların çift yüzünü kullanmak üzere biriktirme kutuları yerleştirmek.
- Bitmemiş defterleri kullanıma sunmak.
- Kitapların sonraki sınıflara aktarımını sağlamak.
- Kütüphanelerin etkin kullanımı sayesinde kitap değiş tokuşunu kullanmak.
- Sınıf görevlerinde ‘sürdürülebilirlik’ veya ‘yeşil takım’ gibi gruplar oluşturarak çevreci fikirler geliştirmek.
- Çöpleri doğru şekilde ayrıştırmak.
- Sınıf çöplerini tam dolmadan atmamak.
- Çöp atarken tüm küçük çöpleri büyük bir çöp kovasına dökerek toplamak. Her bir küçük kovadaki torbayı atmak yerine içindekileri boşaltmak ve yeniden kullanmak.
- Bahçelerde doğal materyalleri tercih etmek. Daha çok ağaç, bitki ve küçük ekosisteme yer vermek.
- Hidroponik/ akuaponik sistemlere okul içinde yer vermek.
- Okul bostanları yaratmak ve çocukların doğa ile daha yakın temasta olmalarını sağlamak.
- Okul kompost alanı oluşturarak tüm mutfak atıklarının değerlendirilmesini sağlamak. Bu yolla çocukların doğal döngüye olan ilgi ve farkındalığını arttırmak. Kaliforniya eyaletinin yayınladığı kanunlara göre 2020 yılı itibarı ile tüm okullar kendi atığını değerlendirmek üzere kompost yapmakla yükümlü olacaklar. Bir çok ülkede de bu tür kanunlar yaygınlaşmakta.
- Okul içinde ve evde su tüketiminin minimuma indirilebilmesi için yapılabilecekler listesi hazırlamak. Ölçümlü deneylere yer vermek. Suya kısıtlı ulaşımı olan toplumlarda yaşamı incelemek.
- Çocuklar tarafından başlatılacak çevreci projelere destek vermek.
- ‘Tek kalem projesi’ gibi meydan okuma hareketleri yapmak. Bu harekette herkes kendine verilen bir adet kalemi en uzun süre kullanabilme mücadelesi veriyor.
- ‘Tüm bu yaptıklarımız ne için faydalı?’ sorusunun cevabını araştırmalarını sağlamak.
- Dünya üzerinde plastik nedeniyle nesli tükenmeye başlayan hayvanları incelemek.
- Ekosistem ve biyoçeşitlilik konularını ele almak.
Örnekler çok genişleyecektir. Biz de okullarımızda güzel gezegenimizi korumak için çok farklı projeler geliştirebiliriz. Onlara attıkları her adımın, tüm seçimlerinin dünya için önemi olduğunu anlatabilmeliyiz. Her ayın sonunda eylemlerinin somut rakamlara dönüştüğünü görmek onlara heyecan verecektir. Bir ay boyunca kullanmadıkları plastiklerin sayısını, görsel miktarını gösterebilirseniz yarattıkları farkı somut olarak anlamalarını sağlamış olursunuz.
Atıklar, plastik kirliliği ve doğaya dair videoları izlemek de onları çok noktada daha düşünceli olmaya sevk ediyor. Videolar için aşağıdaki hashtaglerle arama yapabilir veya bu blogdaki linklere göz atabilirsiniz.
#plasticpollution #oceanpollution #plasticoceans #breakfreefromplastic #climatechange
“Atıksız Okul” için bir yanıt